Phần này đã được trình bày đầy đủ trong SGK Ngữ văn 11.
IV. Luyện tập
Câu 1: Phân tích nghĩa sự việc và nghĩa tình thái trong các câu sau:
a. - Nghĩa sự việc: hiện tượng thời tiết nắng ở hai miền Nam - Bắc có sắc thái khác nhau.
- Nghĩa tình thái: phỏng đoán với độ tin cậy cao (từ “chắc”).
b. - Nghĩa sự việc: ảnh là của mợ Du và thằng Dũng.
- Nghĩa tình thái: khẳng định sự việc ở mức độ cao (từ “rõ ràng là”)
c. - Nghĩa sự việc: “cái gông” (to nặng) tương ứng với tội án tử tù.
- Nghĩa tình thái: khẳng định một cách mỉa mai (từ “thật là”).
d. - Nghĩa sự việc của câu thứ nhất nói về “cái nghề” Chí Phèo (cướp giật doạ nạt).
- Nghĩa tình thái: nhấn mạnh bằng từ “chỉ”.
Ở câu d (3): “đã đành” là từ tình thái hàm ý miễn cưỡng công nhận một sự thật là: hắn mạnh vì tiền (nghĩa sự việc).
Câu 2: Các từ ngữ:
a. Cụm từ tình thái là: “nói của đáng tội” (thừa nhận việc khen này không nên làm với đứa bé).
b. Từ tình thái là: “có thể” (nêu khả năng).
c. Từ tình thái là: “những” (đánh giá ở mức giá cả là cao).
d. Từ tình thái là: “kia mà” (nhắc nhở để trách móc).
Câu 3:
a. Chọn “hình như”: thể hiện sự phỏng đoán, chưa chắc chắn.
b. Chọn từ “dễ”: thể hiện sự phỏng đoán chưa chắc chắn.
c. Chọn từ “tận”: đánh giá khoảng cách là xa.
Câu 4: Đặt câu:
- Nó không đến cũng chưa biết chừng. (cảnh báo dè dặt về sự việc)
- Anh chiều nó đến thế là cùng!
- Ít ra, em phải suy nghĩ kĩ trước khi làm chứ!
- Nghe nói là thằng Mạnh đánh người ta đi viện.
- Chả lẽ việc cậu ấy đánh bạn là sự thật?
- Sự thật là, chẳng có vụ ẩu đả nào ở trường vào hôm qua cả.
- An là bạn chị đấy mà.
- Bài soạn tại www.gioivan.net rất hay, đặc biệt là phần cuối.
- Những anh đã hứa sẽ dẫn em đi chơi cuối tuần cơ mà!