Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
Câu 1: Trong bài Tiếng gà trưa:
- Khổ đầu bài thơ Tiếng gà trưa: lặp lại từ “nghe”
- Khổ cuối: lặp lại từ “vì”
Câu 2: Tác dụng việc lặp từ ngữ như trên:
- Việc lặp lại từ “nghe” nhấn mạnh cảm xúc, tâm tư của người lính trẻ khi nghe âm thanh tiếng gà trưa. Người lính không chỉ nghe bằng thính giác mà còn bằng cả cảm giác, tâm hồn.
- Lặp lại từ “vì”. => Nhấn mạnh đến nguyên nhân, động lực để người chiến sĩ cầm súng chiến đấu.
II. Các dạng điệp ngữ
Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).
- Các từ “nghe” trong khổ thơ thứ nhất bài Tiếng gà trưa lặp lại theo hình thức điệp nối tiếp.
- Điệp ngữ trong đoạn thơ
a. Là dạng điệp nối tiếp, trong đoạn thơ
b. Là dạng điệp vòng tròn.
III. Luyện tập
Câu 1:
a.
- Điệp ngữ: một dân tộc đã gan góc, dân tộc đó
- Tác dụng: Trong đoạn văn của Hồ Chí Minh, các điệp ngữ có tác dụng nhấn mạnh tinh thần đấu tranh của dân tộc và sự xứng đáng được hưởng quyền tự do độc lập của dân tộc ấy.
b.
- Điệp ngữ: trông
- Tác dụng: Ý nhấn mạnh nỗi lo toan, trông chừng thời tiết, mong cho mưa thuận gió hoà để người nông dân được mùa, bội thu.
Câu 2: Điệp ngữ:
- Xa nhau => điệp ngữ cách quãng.
- Một giấc mơ => điệp ngữ chuyển tiếp.
Câu 3:
Việc lặp lại quá nhiều từ trong đoạn văn trên không phải là phép tu từ. Nó tạo ra cảm giác nặng nề, nhàm chán.
Có thể chữa lại như sau:
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em dành khu đất ấy để trồng các loại hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày Quốc tế phụ nữ, em hái chính những bông hoa ấy để tặng chị và mẹ của em.
Câu 4: Tham khảo đoạn văn sau:
Trong cuộc sống, mỗi người hẳn ai cũng có một sở thích nào đó. Người thích vẽ, người thích đàn, người thích đi du lịch...riêng em, em thích đọc sách. Đọc sách thú vị lắm! Sách mang lại cho em nhiều tri thức, tăng hiểu biết ở các lĩnh vực khác nhau. Không những vậy, đọc sách – đặc biệt là các cuốn sách văn học, truyện ngụ ngôn, truyện cổ tích... còn giúp cho em biết thêm về cách đối nhân xử thế, cách sống đẹp và có ích hơn. Với em, đọc sách là một thú vui nho nhỏ, một cách thư giãn tinh thần không thể thiếu được trong cuộc sống.