Phân tích nhân vật lão Hạc trong truyện ngắn “Lão Hạc” (5)

Việt Nam / Lớp 8 » Nam Cao » Lão Hạc

11.00
Nói đến Nam Cao, phải nói đến Lão Hạc. Tác phẩm này được coi là một truyện ngắn hiện thực xuất sắc trong trào lưu hiện thực phê phán của thời kỳ 1930-1945. Truyện không những nói về khổ người nông dân trước tai trời ách đất, trước xã hội suy tàn mà đáng chú ý hơn cả là đã nêu bật được hình ảnh một lão nông đáng kính với phẩm chất cùa một con người đôn hậu, giàu lòng tự trọng và rất mực yêu tlnương con, để lại trong lòng người dọc niềm xót xa, cảm thương và mến phục.

Điều dầu tiên phải nói đến là tấm lòng đôn hậu, rất mực yêu thương con của lão Hạc.. Vợ chết sớm, sống một mình irong cảnh gà trống nuôi con, lão yẽu con hốt mực. Khi người con đến tuổi trưởng thành, vì nhà nghèo nên làm lỡ duyên con, lão vô cùng án hận và cảm thấy như mình có lỗi. Trách nhiệm làm cha luỏn thôi thúc giày vò lão, ião tìm mọi cách để làm yên lòng con. Nhưng người con vì phấn uất đã bỏ nhà đi đồn điền cao su để mình lão thui thùi ớ nhà. Tinh yêu con cứa lão dược biểu hiện vừa trực tiếp, vừa gián tiếp. Trựi tiếp qua tình cảm của lão với anh con trai, gián tiếp qua tình cám với con Vàng. Lão cho nó ãn vào cái bát như chó nhà giàu, mình ãn gì nó ăn ấy. Lão nâng niu bế bổng nó như bà mẹ hiếm hoi chiều đứa con cầu tự. Những lúc vui. buồn lão đều trò chuyện, tâm tình với nó, coi nó như người bạn tâm giao. Bao nhiêu tình cảm nhớ thương đứa con xa cách, lão đều dồn cho nó.

Không phải bất cứ người nào cũng có thế yêu thương súc vật như vậy. Vậy lão không đôn hậu, yêu con đó sao? Những mưa bão liên miên, hoa mầu trong vườn đều bị phá sạch, việc làm chẳng còn. Nếu cứ tiếp tục như vậy thì sẽ ăn vào số tiền lão chắt chiu dành dụm cho con. Mà dặt lên bàn cân mà tính, số suất ăn của con chó cũng bằng lão, vậy tổn quá. Giữa số tiền dành dụm cho con và con chó, người bạn tăm tình, lão chọn ai dãy! Đế dẫn đến quyết định, lão đã phải dằn vặt, đau khò. lão đã suy nghĩ nhiều, nhiều lắm mới dũng cám bán chó. Cuộc lựa chọn tàn khốc diễn ra trong nước mắt. Nhưng nếu không bán, lão sẽ chết, và số tiền dành dụm cho con cũng cháng còn. Lão bán chó dâu phải dế ăn mà để lo cho tương lai đứa con. Sự cao dẹp cúa lão Hạc chính là ớ chỗ dó. Sau khi bán chó, lão cảm thấy hụt hảng thiếu vãng. Lão lại lự dàn vật lương tâm mình, tự oán trách mình vì dã trót lừa một con chó. Vậy là trong cuộc đổi chác này, cái được chẳng là bao mà cái mất thật là to lớn. Lão Hạc được vài đồng để sống qua ngày nhưng lại mất đi một người bạn, mất đi, mối dây liên hệ giữa lão và đứa con. Xót xa thay, cay đãng cho một số phận cúa con người đôn hậu, hiên lành này. Lão lương thiện đến mức chỉ vì bán một con chó mà lự oán trách mình đau khổ đến thế. Liệu Binh l ư, vợ ỏng giáo và bao người khác nữa. họ có hiểu không, hay họ chi thấy lão Hạc gàn (tớ và ngốc nghếch. Ta cảm thương cho số phận lão, ta cảm phục trước đức hy sinh và lòng nhãn hậu của lão, một con người cao đẹp.

Đẹp hơn nữa trong tâm hồn lão Hạc là lòng tự trọng cao quý: lão tự trọng với mọi người, với đứa con và với chính bản thân mình. Trận ốm kéo dài đã khiến lão suy sụp. lão không còn dù sức đế làm và cũng không còn gì để ăn. Nhưng lòng tự trọng của lão không cho phép mình xám phạm vào số tiền cùa con. Và như đã nói, lão bán chó, quyết định cay đắng đế giữ trọn chữ tín với con. Khi mọi thứ đều đã hết, lão vẫn tiếp tục sõng, một cuộc sống tạm bợ và vất vuớng. Và cuộc lựa chọn thứ nhất chi là tiền để cuộc lựa chọn thứ hai, tàn khòc và lảm liệt hơn. Lão hiểu rằng, nếu tiếp tục sống thì dù sớm hay muộn cũng sẽ ăn vào tiền của con. Vì tương lai của con, vì lòng tự trọng của mình, lão đã quyết định chết. Không, với lão Hạc nó không hề đắt và có lẽ cũng vì vậy mà chúng ta thấy khâm phục trước nghị lực lão Hạc. Có thể tưởng tượng, cuộc sống cúa lão Hạc như một bó đuốc lớn. Nó vẫn cháy và vẫn có thê cháy nhưng lão dập tắt để thấp thêm vào ngọn đuốc của con. Cái đáng chú ý ở dây là mặc dầu không biết sô’ phận dứa con ra sao: còn sống hay đã chết, nhưng với niềm tin cháy bỏng, lão vẫn quyết định hy sinh với lòng quyết tâm cao như vậy, lão đã chuẩn bị sắp xếp cho cái chết rriột cách tì mỉ và cẩn thận: nhờ ông giáo trông hệ mảnh vườn cho con và gửi tiền làm ma đế khỏi làm phiền hàng xóm. Lòng tự trọng ấy cao đẹp biết bao. Từ đó, lão tổn tại gần như vất vưởng, vớ đươc thứ gì ăn thứ ấy, hôm thì quá sung, củ ráy, hôm thì củ chuối, con ốc. Lão đã chịu đựng một cách kiên gan và cao ngạo để giữ tròn phẩm giá. Lão đã từ chối gần như hách dich tất cà mọi sự giúp đỡ cùa mọi người. Và cái chết của lão cũng đâu phải là cua con người. Phải chăng lão đã chết như một con vật để được sống như một con người? Ở con người này quy luật “đói ăn vụng, túng làm càn” không thế xảy ra. Kêi cục ấy là một diễn biến tất yếu cùa một cuộc đời trong sạch ngay thẳng như lão. Ta không những khâm phục mà còn nên lấy đó làm tấm gương noi theo. Để trớ thành người tốt như lão dâu phái dễ.

Khi xây dựng nhân vật này, Nam Cao hán đã hướng nhân vật vào cái thiện, qua đó bộc lộ những phẩm chất cao đẹp của lão nói riêng và của những người nông dân ờ nông thôn Việt Nam nói chung. Ỏ điểm này, Ngô Tất Tổ cụng giống như Nam Cao với nhãn vật chị Dậu. Nhưng tác phẩm của Nam Cao xuất sắc hơn bởi nó đảm bảo được tính hiện thực của tác phẩm. Chị Dậu cũng bị dồn vào những mâu thuẫn sâu sắc cần phải giải quyết nhưng lần nào, với trí thông minh và sắc sảo hiếm có của mình, chị cũng thoát ra được. Điểu đó phần nào dã làm mất đi tính chân thực của truyện, ở đây lão Hạc cũng đã đến bước đường cùng, và cái chết ấy là kết cục tất yếu của hiện thực cuộc sống. Bời vạy có thể nói rằng nhân vật lão Hạc là một nhân vật xuất sắc trên mọi phương diện.

Cái cao tay của Nam Cao ià để cho nhân vật lão Hạc hiện lẽn trong con mắt của rất nhiều người, đù loại người: vợ ông giáo, ỏng giáo, Binh Tư. Tất cả đều hiểu lầm lão Hạc, coi lão thật ngớ ngẩn, dờ hơi. Duy chi có ông giáo vì chịu cảm thông, tìm hiểu nên đã phát hiện được vẻ đẹp ẩn chứa trong tâm hồn lãọ Hạc. Còn riêng em, trong mắt em, lão Hạc hiện lên là một người cha mẫu mực, một con người Việt Nam cao quý.